Instrumenty dęte blaszane

W orkiestrze symfonicznej najgłośniej brzmią instrumenty dęte blaszane, takie jak: trąb­ka, róg, puzon i tuba. Każdy z nich ma inny kształt i wielkość, ale wszystkie wykonane są ze stopu metali, zwykle miedzi i cynku, oraz posiadają ustnik.

Muzyk przytyka go do ust w celu zadęcia, a wówczas wibrujące powietrze przechodzi przez rurę instrumentu i wydobywa się z niej na zewnątrz przez lejkowatą czarę głosową.

W 1815 roku wynaleziono urządzenia do otwierania i zamykania przepływu powietrza w rurach, zwane wentylami. Pozwoliło to rozszerzyć skalę instrumentów dętych blasza­nych i wpłynęło na większą precyzję wydobywanych dźwięków.

Początkowo instrumentów dętych używano do sygnalizacji podczas polowań na dziką zwierzynę i w czasie działań wojennych. Z biegiem lat znalazły zastosowanie do celów artystycznych.

Przepiszcie do zeszytów nazwy prezentowanych instrumentów:



A.TRĄBKA

Trąbka zbudowana jest z rury zwiniętej trzykrotnie w kształcie zbliżonym do prostoką­ta. Wewnątrz pętli znajdują się trzy rurki włączane do gry przez użycie wentyli. Dźwięki trąbki są jasne, brzmią bardzo triumfalnie, dlatego instrument ten podkreśla uroczysty nastrój i radość. Na trąbce często gra się z użyciem tłumika w kształcie gruszki, zatykającego jej wylot, wtedy dźwięki stają się ciche i miękkie.

B.RÓG (WALTORNIA)

Róg, zwany waltornią, to jeden z najbardziej okazałych instrumentów w orkiestrze sym­fonicznej. Znalazł tam stałe miejsce w XVIII wieku, odgrywając w partiach solowych me­lodie o poważnym charakterze. Róg ma rurę długości 3,7 metra zwiniętą trzykrotnie w duże koło, w środku którego splątane są małe rurki. Muzyk grający na waltorni często wkłada rękę do czary głosowej, przez co zmienia barwę wydobywanych dźwięków, gra je ciszej i lepiej oddaje efekt. 

C.PUZON

Puzon zbudowany jest z dwóch części. Górna - złożona z dwóch równoległych rur posiada ustnik i czarę głosową. Dolna to ruchomy suwak, który pozwala muzykowi regulować wysokość dźwięków, tworzyć wspaniałe glissanda (szybkie prześlizgiwanie się po skali głosowej) i stosować różne efekty brzmieniowe, np. śmiech, rechot, klakson. Istnieją również odmiany puzonu bez suwaka z mechanizmem wentylowym.

D.TUBA

Tuba wśród instrumentów dętych blaszanych ma najniższe i najdonioślejsze brzmienie. Góruje też wielkością nad pozostałymi instrumentami w orkiestrze. Wynalazł ją Adolf Sax, konstruktor saksofonu. Tuba uzupełnia sekcję instrumentów dętych o basowe brzmienie, służy też do podawania marszowego tempa.

Orkiestry dęte powstały w czasach rewolucji przemysłowej w Anglii na prze­łomie XVIII-XIX wieku i z czasem zyskały popularność w całej Europie. W skład orkiestry wchodzą różne instrumenty dęte drewniane, np. flety, oboje, klar­nety, fagoty, saksofony, instrumenty dęte blaszane, np. trąbki, rogi, puzony, tuby, oraz perkusyjne, np. werble, bęben wielki.

Na zakończenie posłuchajcie piosenki Haliny Kunickiej "Orkiestry dęte"

Halina Kunicka "Orkiestry dęte"